Co oznacza przedawnienie roszczenia?

Wielu naszych klientów nie zdaje sobie sprawy z tego, iż zwlekanie z wytoczeniem powództwa może wpłynąć negatywnie na szanse wygrania sprawy. W polskim systemie prawnym roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Oznacza to, że po upływie określonego czasu, nie można skutecznie dochodzić roszczenia od dłużnika. Termin przedawnienia uzależniony jest od rodzaju roszczenia, jak również od tego kto występuje z roszczeniem – czy jest to konsument, czy przedsiębiorca. Jedno jest pewne, nie należy zbyt długo czekać z dochodzeniem swoich praw na drodze sądowej.

Jak liczymy przedawnienie?

Przede wszystkim istotne dla kwestii jak liczyć termin przedawnienia jest od kiedy możemy w ogóle mówić o rozpoczęciu biegu terminu przedawnienia. Najprościej można wskazać, że bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się w pierwszym momencie, kiedy możemy domagać się spełnienia świadczenia. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Natomiast bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia.
W praktyce, bieg przedawnienia rozpocznie się na przykład: w przypadku umowy pożyczki – od dnia, kiedy upłynął termin zwrotu pożyczki, w przypadku niezapłaconej faktury – od dnia, kiedy upłynął termin zapłaty wskazany na fakturze.
W przypadku roszczeń odszkodowawczych będzie to najczęściej dzień w którym dowiedzieliśmy się o szkodzie i o tym jaki podmiot jest za nią odpowiedzialny.

Ile wynosi termin przedawnienia?

Dzień 9 lipca 2018 r. to istotna zmiana w polskim systemie prawnym. Od tego dnia weszły
w życie nowe przepisy, zmieniające generalne zasady przedawnienia.

Aktualnie zasadą jest, że jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat (wcześniej był to dziesięcioletni termin), a dla roszczeń o świadczenia okresowe (np. czynsz, alimenty) oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

Naszych klientów z pewnością zainteresuje, do kiedy mogą skutecznie dochodzić roszczeń o odszkodowanie. Zgodnie z art.  4421 § 1 cywilnego:
Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

Sytuacja jednak ulegnie zmianie, jeżeli szkoda  jest następstwem zbrodni lub występku – wówczas mamy aż dwadzieścia lat od dnia popełnienia przestępstwa, bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

Warto pamiętać również, iż  w razie  wyrządzenia szkody na osobie, przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Oznacza to, że termin przedawnienia wskazany powyżej może ulec przedłużeniu, jeśli  o szkodzie, lub o osobie  sprawcy dowiedzieliśmy się później.

Kodeks cywilny przyznaje ochronę małoletnim w przypadku dochodzenia przez nich roszczeń odszkodowawczych. Przedawnienie roszczeń osoby małoletniej o naprawienie szkody na osobie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od uzyskania przez nią pełnoletności.

Inne terminy przedawnienia roszczenia

Inne ważne terminy przedawnienia wprowadzone w przepisach szczególnych ustawy kodeks cywilny:

• roszczenia wynajmującego przeciwko najemcy o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy, jak również roszczenia najemcy przeciwko wynajmującemu o zwrot nakładów na rzecz albo o zwrot nadpłaconego czynszu przedawniają się z upływem 1 roku od dnia zwrotu rzeczy.
• roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem lat dwóch od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane - od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane.
• roszczenia o zapłatę zaległego wynagrodzenia – trzy lata od kiedy roszczenie stało się wymagalne.

Czy wyrok sądowy także może ulec przedawnieniu?

Czy jeśli wygraliśmy sprawę w sądzie, możemy bez końca czekać z oddaniem sprawy do komornika? Niestety nie. Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu (dotyczy również sytuacji, gdy zawarliśmy ugodę przed sądem) przedawnia się z upływem lat sześciu lat (poprzednio - do dnia 9 lipca 2018 r. – dziesięć lat), chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy.

Sprawa jest dość skomplikowana w przypadku roszczeń, które powstały przed dniem 9 lipca 2018 r. Do roszczeń, które w tym dniu nie były jeszcze przedawnione, stosuje się nowe terminy przedawnienia.
Zgodnie z treścią art. 5 Ustawy zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw z dnia 13 kwietnia 2018 r., jeżeli zgodnie z nowymi przepisami kodeksu cywilnego termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów zmienionych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Jeżeli jednak  przedawnienie rozpoczęte przed dniem wejścia w życie nowelizacji nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.

Kolejną zmianą, która weszła w życie od dnia 9 lipca 2018 r. jest uwzględnianie przez sąd przedawnienia z urzędu. Przed tą datą należało zgłosić zarzut przedawnienie w procesie, aby sąd wziął to pod uwagę.

Wskazane powyżej terminy przedawnienia roszczeń mogą ulec zmianie ze względu na treść przepisów szczególnych. Nie mogą zostać zmienione umownie. Nawet jeśli w treści podpisanej przez nas umowy znajdzie się zapis zmieniający terminy przedawnienia roszczeń, będzie on nieważny i obowiązują terminy ustawowe.

Przerwanie biegu przedawnienia.

Dobrą wiadomością dla wierzycieli jest fakt, iż bieg przedawnienia może ulec zawieszeniu lub przerwaniu. Z zawieszeniem biegu przedawnienia mamy do czynienia sytuacji, kiedy ze względu na wymienione w ustawie okoliczności bieg przedawnienia nie rozpoczyna się a rozpoczęty nie biegnie.
Bieg przedawnienia roszczenia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu:

• w przypadku roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom - przez czas trwania władzy rodzicielskiej;
• w przypadku roszczeń, które przysługują osobom nie mającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę - przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli;
• w przypadku roszczeń, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu - przez czas trwania małżeństwa;

w przypadku wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju - przez czas trwania przeszkody.
Natomiast instytucja przerwania biegu przedawnienia prowadzi do tego, że po wystąpieniu określonych w ustawie okoliczności, okres przedawnienia biegnie na nowo.
Bieg przedawnienia przerywa się:

• przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia np. złożenie pozwu w sądzie, wniosek do sądu o zawezwanie do próby ugodowej, złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji do komornika;
• przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje np. zawarcie z wierzycielem ugody co do terminu spłaty długu czy też rozłożenie długu na raty, wniosek do wierzyciela o rozłożeniu długu na raty;
• przez wszczęcie mediacji.

Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo.

Przed wytoczeniem powództwa warto sprawdzić, czy nasze roszczenie nie jest przedawnione.
W przeciwnym wypadku możemy przegrać sprawę i narazić się na konieczność zapłaty wysokich kosztów.
Niewątpliwie w każdej sprawie konieczna jest szczegółowa analiza terminów przedawnienia, warto w tym zakresie zasięgnąć porady profesjonalisty. W ramach świadczonych przez nas usług zawsze precyzyjnie określamy termin przedawnienia roszczeń