Kiedy możemy mówić o błędzie medycznym i czy da się wygrać ze szpitalem?

Zdarza się, że podmiot leczniczy (szpital, przychodnia, poradnia zdrowotna) udzielając świadczeń medycznych z różnych powodów doprowadzi do pogorszenia stanu zdrowia pacjenta lub nawet spowoduje zupełny rozstrój jego zdrowia. Należy zastanowić się wówczas, czy doszło do tak zwanego błędu medycznego, spowodowanego z winy lekarza lub innego personelu medycznego, za który podmiot ten ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą wobec pacjenta.

Co to jest błąd medyczny i lekarski?

Samo pojęcie ,,błąd medyczny” czy "błąd lekarski" nie zostało jednoznacznie zdefiniowane w przepisach prawa, jednakże ukształtowane zostało poprzez dorobek orzeczniczy. Przyjmuje się, iż błędem medycznym jest naruszenie przez personel medyczny (tj. lekarza, pielęgniarkę, położną lub inną osobę wykonującą zawód medyczny) obowiązujących w konkretnym przypadku reguł wynikających z wiedzy medycznej, które powodują powstanie szkody u pacjenta. Przy tym owo naruszenie może mieć postać nieumyślnego działania, zaniedbania bądź zaniechania.

Przykłady błędów medycznych

Wyróżnia się kilka rodzajów błędów medycznych, takich jak:

1. błąd diagnostyczny - np. poprzez nierozpoznanie choroby przez lekarza, błędne sprawdzenie odczytu z urządzeń medycznych przez pielęgniarkę czy lekarza;

2. błąd terapeutyczny - np. poprzez zastosowanie nieprawidłowego sposobu leczenia, przeprowadzenie operacji mimo przeciwwskazań, zastosowanie nieprawidłowej rehabilitacji;

3. błąd organizacyjny - np. poprzez brak prawidłowego obsadzenia stanowisk pracy, brak odpowiedniego sprzętu bądź posługiwanie się sprzętem uszkodzonym;

4. błąd techniczny - np. poprzez nieprawidłowe wykonanie czynności leczniczej poprzez niewłaściwą technikę podczas zabiegu czy nieprawidłowe stosowanie aparatury.

Kiedy nie możemy mówić o wystąpieniu błędu medycznego?

Warto wskazać, że każda działalność medyczna jest związana nieodłącznie z ryzykiem wystąpienia powikłań. Dlatego też nie każde pogorszenie stanu zdrowia pacjenta będzie automatycznie uważane za błąd medyczny. Placówka medyczna może uwolnić się od odpowiedzialności, jeżeli zdoła wykazać, iż:

1. powstałe pogorszenie stanu zdrowia czy rozstrój zdrowia stanowi powikłanie typowe, o którym pacjent był informowany;

2. powstałe powikłanie jest wprawdzie rzadkie i nie typowe, jednak zostało ono wskazane pacjentowi jako możliwe;

3. powikłanie wprawdzie powstało i było atypowe, ale w toku świadczenia medycznego dołożono wymaganej i należytej staranności przez personel medyczny.

Jak ubiegać się o odszkodowanie za błąd medyczny?

Sam pacjent (lub jego rodzina - w przypadku śmierci pacjenta - lub gdy znajduje się w stanie wyłączającym świadome działanie) u którego powstała szkoda w wyniku błędu medycznego ma prawo dochodzić roszczenia o odszkodowanie, zadośćuczynienie oraz rentę.

W tym celu można wytoczyć powództwo cywilne (przeciwko podmiotowi medycznemu – np. szpitalowi) lub karne (w których sąd bada odpowiedzialność poszczególnych osób udzielających nam pomocy medycznej). Co do zasady roszczenie o odszkodowanie i zadośćuczynienie wytaczane są przed sądem cywilnym, w którym sąd bada winę placówki medycznej, nie konkretnych osób. Decyzję w zakresie tego, z której dostępnej drogi  - karnej czy cywilnej - skorzystać, pomoże podjąć konsultacja z adwokatem do spraw błędów medycznych.

Warto zwrócić uwagę na kilka kwestii przed wszczęciem postępowania o odszkodowanie za błąd medyczny (odszkodowanie za błąd lekarski), o których poniżej:

1. Należy zastanowić się, czy dochodzimy odszkodowania za wydatki poniesione przez nas w związku z leczeniem i opieką czy również zadośćuczynienia za błąd lekarski - w postaci krzywdy niematerialnej (cierpienia), które stało się naszym udziałem w związku z nieudanym zabiegiem. Najczęściej w jednym postępowaniu dochodzimy odszkodowanie za błąd lekarski oraz zadośćuczynienia. Oprócz powyższych roszczeń możemy ubiegać się o rentę, związaną z pogorszeniem naszej sytuacji majątkowej, utratą możliwości zarobkowych.

2. Należy zebrać dokumentację medyczną, która pomoże udowodnić roszczenia. Jeżeli domagamy się odszkodowania za koszty leczenia, należy przedłożyć faktury np. za zakup lekarstw lub rehabilitację. Jeżeli w wyniku błędu lekarskiego doszło do zmiany trybu naszego życia warto powołać świadków, którzy zeznają na okoliczność zmian w naszym funkcjonowaniu po nieudanym zabiegu lub opowiedzą o przebiegu rekonwalescencji.

3. Przed wystąpieniem z roszczeniem warto zastanowić się nad skorzystaniem z konsultacji lekarza, którego opinia może pomóc ustalić, czy rzeczywiście w trakcie leczenia doszło do błędu medycznego a także określi wysokość uszczerbku na zdrowiu pacjenta.

4. Koniecznym jest prawidłowe określenie podmiotu, który zamierzamy pozwać, tj. czy podmiot leczniczy czy też ubezpieczyciela tego podmiotu. Zdarza się, że w jednej lecznicy działalność medyczną prowadzi kilka firm, co może utrudniać prawidłowe określenie podmiotu odpowiedzialnego. Zaś pozwanie jedynie firmy ubezpieczeniowej może nie być korzystne, zdarza się, iż suma gwarancyjna z polisy ubezpieczeniowej dla danego podmiotu leczniczego za dany rok uległa już wyczerpaniu i firma ubezpieczeniowa nie zapłaci nam żadnych pieniędzy.

5. Rozważyć trzeba, czy roszczenie o odszkodowanie lub zadośćuczynienie nie uległo przedawnieniu. Roszczenie nie zgłoszone w odpowiednim czasie ulegnie bowiem przedawnieniu nawet pomimo swojej zasadności. Co do zasady tego rodzaju roszczenia przedawniają się z upływem 3 lat od dowiedzeniem się o szkodzie (np. o fakcie zakażenia podczas zabiegu medycznego), nie później niż 10 lat od samego zdarzenia. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy osoba która popełniła błąd medyczny została skazana (np. za przestępstwo z art. 155 kodeksu karnego –  nieumyślne spowodowanie śmierci lub art. 160 § 3 kodeksu karnego – narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu). Wówczas okres przedawnienia wynosi 20 lat.

   Więcej o przedawnieniu we wpisie - co oznacza przedawnienie roszczenia?

6. Przed krokami sądowymi występujemy z wezwaniem do zapłaty odszkodowania za błąd medyczny. Wezwanie kierujemy do szpitala, który zobowiązany jest do udzielenia odpowiedzi lub przekazania sprawy do swojego ubezpieczyciela, który ustosunkuje się do naszego pisma. Wystąpienie z wezwaniem do zapłaty to istotna kwestia, która z jednej strony daje szanse na ugodowe zakończenie sprawy za błąd lekarza, z drugiej wypełnia sądowy obowiązek wezwania do uiszczenia roszczenia przed wytoczeniem sprawy (co ma znaczenie także pod kątem biegu odsetek oraz zwrotu kosztów procesu).

Fundusz Kompensacyjny Zdarzeń Medycznych - inna droga dochodzenia roszczeń za błąd medyczny

W celu ułatwienia dochodzenia roszczeń pacjenci mogą wystąpić przeciwko świadczeniodawcom przed Funduszem Kompensacyjnym Zdarzeń Medycznych

Uzyskanie świadczenia nie wymaga udowodnienia winy placówki medycznej, a wykazania, iż doszło do błędu medycznego w sztuce, którego z wysokim prawdopodobieństwem można było uniknąć, gdyby świadczenie zdrowotne zostało pacjentowi udzielone zgodnie z aktualną wiedzą medyczną albo gdyby zastosowano inną dostępną metodę diagnostyczną lub leczniczą.

Głównym minusem tego trybu jest ograniczenie kwoty roszczenia dla pacjenta - kwota świadczenia kompensacyjnego dla pacjenta waha się od 2 228 złotych do 222 800 złotych (górny limit), co stanowi kwoty niższe niż możliwe do dochodzenia w postępowaniu sądowym.

Fundusz Kompensacyjny obejmuje zdarzenia powstałe po 6 września 2023 roku. (a także zdarzenia wcześniejsze, jeżeli pacjent dowiedział się o szkodzie już po tej dacie). Wniosek można złożyć w ciągu roku od uzyskania informacji o zdarzeniu, jednak nie później niż w ciągu 3 lat od daty zdarzenia.

Warto dodać, iż w przypadku śmierci pacjenta o świadczenie mogą ubiegać się członkowie jego rodziny.

Podstawy odpowiedzialności szpitala za błąd medyczny

Podmiot medyczny będzie odpowiadać za błąd medyczny (błąd lekarski) - na przykład opieszałość w podejmowaniu czynności, zaniechania wykonania badań, przeoczenia nieprawidłowości przy dokonywanych zabiegach i niedostateczne pouczenie pacjenta o ryzyku związanym ze stanem jego zdrowia - pod warunkiem jednak, że działania te są przez personel medyczny zawinione. Rozróżnia się dwie postaci winy - umyślną i nieumyślną:

• przy winie umyślnej sprawca ma świadomość szkodliwego skutku swojego działania i przewiduje go.
• przy winie nieumyślnej sprawca przewiduje możliwość wystąpienia szkodliwego skutku, lecz bezpodstawnie przypuszcza, że zdoła go uniknąć (niedbalstwo) albo nie przewiduje możliwości jego nastąpienia, choć powinien i może je przewidywać (lekkomyślność).

Dla przyjęcia odpowiedzialności pozwanego konieczne jest nadto ustalenie, że nasza szkoda wynikła właśnie z zawinionego zachowania lub zaniechania pracownika, a między tym zachowaniem a szkodą - jako skutek błędu medycznego - istnieje związek przyczynowy. W tego rodzaju procesach jest to najczęściej trudne, ponieważ w świetle wiedzy medycznej w większości wypadków można mówić tylko o prawdopodobieństwie wysokiego stopnia, rzadko o pewności czy wyłączności przyczyny. Jeżeli zachodzi prawdopodobieństwo wysokiego stopnia, że działanie lub zaniechanie lekarza było przyczyną szkody, można uznać związek przyczynowy za ustalony. Lekarz nie odpowiada natomiast za nadzwyczajne, nie do przewidzenia komplikacje oraz za inne, niepozostające w normalnym związku przyczynowym z jego postępowaniem skutki.

W ustaleniu związku przyczynowego pomiędzy zachowaniem lekarza lub pielęgniarki podczas zabiegu, a niekorzystnym dla nas skutkiem, przed sądem pomagają biegli określonych specjalności.

Błąd medyczny jest ogromnym zaniechaniem personelu powołanego do udzielenia pomocy. Nie warto się zniechęcać i rezygnować z dochodzenia należnym nam kwot. Jeśli uda się wygrać proces, odszkodowania i zadośćuczynienia za błąd medyczny sięgają nawet kilkuset tysięcy złotych (300 000 zł i więcej w zależności od sprawy).

Pomoc adwokata w walce o odszkodowanie i zadośćuczynienie za błąd lekarski

Ze względu na skomplikowany charakter procesów przeciwko podmiotom leczniczym zasadnym jest skorzystanie z profesjonalnej pomocy prawnej adwokata już na samym początku dochodzenia odszkodowania, aby zwiększyć swoje szanse na uzyskanie satysfakcjonującego rozstrzygnięcia - godnej rekompensaty krzywdy pacjenta. Kwoty odszkodowań medycznych oraz zadośćuczynień za błędy medyczne bardzo mocno wzrosły w ostatnich latach i liczone są (w poważniejszych przypadkach) w setkach tysięcy złotych, a w niektórych, wyjątkowych okolicznościach zbliżają się do miliona czy więcej złotych.