Kiedy możemy domagać się renty od ubezpieczyciela

W wyniku doznanej przez nas szkody z winy osoby trzeciej, np. w skutek kolizji drogowej, której sprawcą jest inny uczestnik ruchu, przysługują nam rozmaite roszczenia. Poza domaganiem się przyznania zadośćuczynienia lub odszkodowania możemy starać się o rentę. Ponieważ zaś kierujący pojazdem ma obowiązek posiadania ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, zapłaty możemy domagać się bezpośrednio od Ubezpieczyciela - co jest rozwiązaniem niezwykle korzystnym, gdyż istnieje duże ryzyko niewypłacalności osoby fizycznej (bezpośredniego sprawcy).

Rodzaje rent:

Jeśli chodzi o renty, których przyznania możemy się domagać, przysługuje nam:

​1. renta z tytułu utraty zdolności zarobkowej (art. 444 § 2 kc)

Utratę zdolności do pracy rozumie się jako utratę możliwości podjęcia lub kontynuowania pracy zarobkowej. Utrata tych możliwości może mieć charakter całkowity lub jedynie częściowy - ograniczający możliwości pracy. Nadto można domagać się renty nawet jeśli poszkodowany nie wykonywał żadnej pracy zarobkowej, a nawet nie pracował nigdy wcześniej.

2. renta z tytułu zwiększonych potrzeb (art. 444 § 2 kc)

Zaspokajanie potrzeb, których zwiększenie jest wynikiem uszkodzenia ciała albo rozstroju zdrowia, oznacza wydatki np. na leki, specjalistyczną dietę, dojazdy poszkodowanego na leczenie czy rehabilitację.

Warunkiem przyznania tego rodzaju renty jest, by spodziewane wydatki miały charakter powtarzalny.

3. renta z tytułu zmniejszenia widoków na przyszłość (art. 444 § 2 kc)

Ten rodzaj renty odwołuje się do perspektyw poszkodowanego – jego zmniejszonej szansy na osiągnięcie korzyści ekonomicznych pochodzących ze źródeł innych niż stała praca zarobkowa czy działalność gospodarcza. Przykładem może być sytuacja małoletniego, który nie może pracować albo w odniesieniu do kogoś przygotowującego się do wykonywania określonego zawodu, a mającego predyspozycje do jego wykonywania z sukcesem (np. przyszły zawodowy sportowiec, student medycyny). Szkoda wyrządzona zmniejszeniem tego rodzaju perspektyw powodzenia – mimo, że nie może być uważana za szkodę wynikającą z utraty zdolności do pracy – może być więc naprawiana za pośrednictwem renty z tytułu zmniejszenia widoków poszkodowanego na powodzenie w przyszłości.

4. renta tymczasowa (art. 444 § 3 kc)

Zdarza się, że w chwili orzekania nie sposób jednoznacznie stwierdzić skutków zdarzenia dla sytuacji majątkowej lub brak pewności co do ich powstania w przyszłości. Przykładem jest sytuacja, gdy dopiero leczenie i rehabilitacja pozwolą ustalić, czy poszkodowany będzie mógł podjąć pracę. Wówczas można domagać się przyznania tymczasowej renty na określony czas.

5. renta alimentacyjna (art. 446 § 2 kc)

Tego rodzaju renta przysługuje bliskim zmarłego (poszkodowanego bezpośrednio). Chodzi odpowiednio o rentę obligatoryjną, która może być zasądzona na rzecz osoby, względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny oraz fakultatywną, przewidzianą w odniesieniu do innych osób bliskich, którym zmarły rzeczywiście, dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania. Zatem jeśli w wyniku wypadku zmarł nasz rodzic, dziadek lub inna bliska osoba, możemy od sprawcy domagać się renty.

Jak przebiega proces ubiegania się o rentę?

Trzeba pamiętać, że w razie łącznego występowania więcej niż jednej z podstaw do przyznania renty (np. utraty zdolności do pracy i zwiększonych potrzeb poszkodowanego) ustalając wysokość renty należy skumulować kwoty mające na celu kompensację uszczerbów wynikających z poszczególnych podstaw. Ze względu na skomplikowany charakter podstaw i możliwe trudności w wyliczeniach, wskazanym jest przy formułowaniu roszczeń skorzystanie z profesjonalnej pomocy prawnej.

Ciężar dowodu okoliczności takich, jak zwiększenie potrzeb, utrata zdolności do pracy czy zmniejszenie widoków na przyszłość spoczywa na poszkodowanym dochodzącym zasądzenia renty. Dla udowodnienia utraty zdolności do pracy nie jest przy tym konieczne orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o niezdolności do pracy w rozumieniu. Sąd w procesie o zasądzenie renty od sprawcy może opierać się także na doświadczeniu życiowym.

Sposób wyceny roszczenia o rentę – jaka wysokość renty przysługuje?

Jeśli chodzi o rentę z tytułu możliwości zarobkowych lub pogorszenia zmniejszenia widoków na przyszłość, to przy obliczaniu jej wysokości odwołać należy się do wysokości ewentualnych dotychczasowych zarobków. Rozmiaru szkody jest determinowany jest przez wysokość dochodów, jakie poszkodowany prawdopodobnie (hipotetycznie) osiągałby, gdyby nie nastąpił wypadek. Wysokość renty determinują także hipotetyczne (choć wysoce prawdopodobne) dochody, jakie poszkodowany – biorąc pod uwagę jego kwalifikacje, możliwości rozwoju oraz warunki rynku pracy – mógłby osiągnąć z tytułu dodatkowych prac dorywczych czy podwyżek wynikających z awansu).

W zakresie, w jakim renta służy kompensacji uszczerbków wynikających z całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy, przy ustalaniu jej wysokości należy uwzględnić ewentualną rentę, jaką poszkodowany otrzymał z ubezpieczenia społecznego (ZUS lub KRUS).

W przypadku renty związanej ze zwiększonymi potrzebami konieczne będzie przedstawienie zaświadczenia lekarskiego wykazującego zwiększone potrzeby i prawdopodobny czas ich trwania oraz innych dowodów świadczących o zwiększonych wydatkach, np. faktur i paragonów. Należy podkreślić, że renta na zwiększone potrzeby może ulec zmianom – jej wysokość może się zmniejszać lub zwiększać w zależności od tego jakie dodatkowe koszty ponosi poszkodowany.

W przypadku renty alimentacyjnej wysokość określana jest przez okoliczności determinujące wysokość zobowiązania alimentacyjnego zmarłego, czyli renta taka ma być "obliczona stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego”. Jeżeli na zmarłym nie ciążył obowiązek alimentacyjny, ale dobrowolnie pomagał, to wysokość renty odpowiada sumie rzeczywiście dostarczanych uprawnionemu środków przez okres prawdopodobnego ich dostarczania.

Należy zasygnalizować, że z ważnych powodów na wniosek uprawnionego sąd lub ubezpieczyciel może dokonać skapitalizowania renty, czyli zsumować wysokość renty za ustalony okres i dokonać jednej wypłaty, zamiast miesięcznych transz odroczonych w czasie. Taka jednorazowa wypłata zastępuje wówczas rentę.